Kullanıcılar ve Gruplar

Geleneksel tüm işletim sistemlerinde kullanıcılar ve gruplar bulunur. Bunlar yalnızca erişim ve izinleri yönetmek için vardır. Bir işlem çalıştırıldığında, ister Jane ister Bob olsun, bu işlemin sahibi olarak çalışır. Dosya erişimi ve sahipliği de izinlere bağlıdır. Jane'in Bob'un belgelerini görmesini istemezsiniz ve bunun tersi de geçerlidir.

Her kullanıcının kullanıcıya özgü dosyalarının saklandığı kendi ana dizini vardır. Bu genellikle /home/kullanıcıadı konumunda bulunur, ancak farklı dağıtımlarda değişebilir.

Sistem, kullanıcıları yönetmek için kullanıcı kimlikleri (UID) kullanır. Kullanıcı adları, kullanıcıları tanımlama ile ilişkilendirmenin kolay yoludur, ancak sistem kullanıcıları UID'lerine göre tanımlar. Sistem ayrıca izinleri yönetmek için gruplar kullanır. Gruplar, izin seti o grup tarafından belirlenen kullanıcı kümeleridir ve sistem tarafından grup kimliği (GID) ile tanımlanır.

Linux'ta, sistemi kullanan normal insanlara ek olarak kullanıcılarınız da olacaktır. Bazen bu kullanıcılar, sistemi çalışır durumda tutmak için sürekli olarak işlemleri çalıştıran sistem hizmetleridir (daemon). En önemli kullanıcılardan biri root veya süper kullanıcıdır. Root, sistemdeki en güçlü kullanıcıdır, root herhangi bir dosyaya erişebilir ve herhangi bir işlemi başlatabilir veya sonlandırabilir. Bu nedenle, her zaman root olarak çalışmak tehlikeli olabilir, potansiyel olarak sistem için kritik öneme sahip dosyaları silebilirsiniz. Neyse ki, root erişimine ihtiyaç duyulursa ve bir kullanıcının root erişimi varsa, sudo komutuyla bir komutu root olarak çalıştırabilir. Sudo komutu (superuser do), bir komutu root erişimiyle çalıştırmak için kullanılır. Bir kullanıcının root erişimini nasıl aldığı konusunda daha sonraki bir derste daha ayrıntılı olarak ele alacağız.

Korunan bir dosyayı, örneğin /etc/shadow'u görüntülemeye çalışın:

$ cat /etc/shadow

İzin reddedildi hatası aldığınıza dikkat edin. İzinlere şu komutla bakın:

$ ls -la /etc/shadow

-rw-r----- 1 root shadow 1134 Dec 1 11:45 /etc/shadow

İzinlerden henüz bahsetmedik, ancak burada olan şu: root dosyanın sahibi ve içeriği okumak için root erişimine sahip olmanız veya shadow grubunun bir parçası olmanız gerekiyor. Şimdi komutu sudo ile çalıştırın:

$ sudo cat /etc/shadow

Artık dosyanın içeriğini görebileceksiniz!